ในยุคที่องค์กรต้องเผชิญกับความท้าทายที่ซับซ้อน บริษัท บรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม จำกัด (มหาชน) ผู้ผลิตบรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมให้ความสำคัญกับ "การฟังด้วยใจที่เปิดกว้าง ไม่ตัดสิน" ซึ่งเป็นรากฐานของการสื่อสารที่สร้างสรรค์และนำมาซึ่งความเข้าใจอันดีระหว่างกัน นำแนวคิดนี้จัดกิจกรรมด้านสุขภาวะที่โดดเด่นอย่าง "การสร้างสมาธิให้เป็นวิถีในองค์กร" (Mindfulness In Organization หรือ MIO) ที่เป็นมากกว่ากิจกรรม แต่เป็นการลงทุนเชิงกลยุทธ์เพื่อหล่อหลอมวัฒนธรรมองค์กรที่แข็งแกร่งและมีชีวิตชีวา โดยเน้นการส่งเสริมสุขภาพจิตของพนักงานผ่านกิจกรรมที่สร้างสติ การรับฟัง และการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อการเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน และนำมาซึ่งผลลัพธ์เชิงบวกที่น่าประทับใจทั้งในมิติของบุคคลและองค์กร

กระบวนการดำเนินงานองค์กรต้นแบบด้านสุขภาพจิต

1. การกำหนดนโยบายสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาวะในองค์กร กำหนด Core Value “รักสุขภาพ” ที่เป็นรากฐานในการดูแลสุขภาวะทั้งกาย ใจ ปัญญา และสังคม โดยเฉพาะสุขภาพใจ มีการส่งเสริมผ่านกิจกรรมที่สร้างแรงจูงใจ บรรยากาศสนับสนุน และการใช้เทคโนโลยีเพื่อช่วยติดตามพฤติกรรมสุขภาพจิตอย่างเป็นระบบ พร้อมกำหนด KPI ชัดเจน เพื่อให้พนักงานมีส่วนร่วมในกิจกรรมมากกว่า 80%

2. คณะทำงานด้านการสร้างเสริมสุขภาวะในองค์กร ใช้แนวทางประชาธิปไตย โดยให้พนักงานมีสิทธิเสนอชื่อและเลือกตั้งคณะกรรมการสวัสดิการ ซึ่งเป็นตัวแทนพนักงานทุกระดับ ความหลากหลายของทีมงานนี้ช่วยให้สามารถออกแบบกิจกรรมที่ตอบสนองต่อสุขภาพจิตได้ตรงจุด เช่น สร้างความรู้สึกเป็นเจ้าของ (Ownership) และการมีส่วนร่วมที่แท้จริง

3. งบประมาณสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาวะในองค์กร จัดสรรงบประมาณเฉพาะกิจกรรมสุขภาวะ 200,000 บาทต่อปี ซึ่งรวมถึงกิจกรรมที่ส่งเสริมสุขภาพจิต เช่น การฝึกสมาธิในที่ประชุม (Mindful Meeting) กิจกรรมแลกเปลี่ยนความรู้สึกผ่าน SBI (Situation-Behavior-Impact) และรางวัล Core Value เพื่อสร้างแรงจูงใจและพลังใจ

4. กำหนดเป้าหมายของการประเมินผลที่ชัดเจน

• มีเป้าหมายในการเสริมสร้าง “สุขภาวะทางใจ” ของพนักงานผ่านการสร้างความผูกพันในองค์กร ความรู้สึกมีคุณค่าในตนเอง และการมีส่วนร่วมในกิจกรรมที่พัฒนาแรงบันดาลใจและความสุข เช่น การเลือกบุคคลต้นแบบสุขภาพ และกิจกรรมที่เปิดโอกาสให้พนักงานได้แสดงศักยภาพ ทำให้เป้าหมายด้านสุขภาพใจชัดเจนว่าไม่ใช่เพียงการลดความเครียด แต่ยังรวมถึงการสร้างพลังบวกในที่ทำงาน
• มีตัวชี้วัดที่ชัดเจน วัดผลได้ ใช้เครื่องมือเฉพาะ เช่น Happinometer เพื่อวัดความสุขของพนักงาน และแบบสำรวจความผูกพันเชิงจิตวิทยา เช่น Say-Stay-Strive นอกจากนี้ยังมีการโหวตบุคคลต้นแบบเพื่อเป็นแรงบันดาลใจในทีม ซึ่งสะท้อนถึงระดับพลังใจและแรงจูงใจของพนักงานในเชิงพฤติกรรม จึงถือว่าเป็นการประเมินที่มีตัวชี้วัดทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพ

5. แผนการดำเนินงานสร้างเสริมสุขภาวะในองค์กร

• มีแผนการดำเนินงานที่ครอบคลุมตามเป้าหมาย องค์กรดำเนินงานผ่านกิจกรรมที่หลากหลายและต่อเนื่อง เช่น แบบสำรวจ Say-Stay-Strive ที่ประเมินความรู้สึกผูกพัน ความตั้งใจอยู่กับองค์กร และความพยายามพัฒนาตนเอง ซึ่งเป็นดัชนีชี้วัดสุขภาพใจได้เป็นอย่างดี พร้อมด้วยระบบรับฟัง Feedback หลังจบกิจกรรม ทำให้สามารถปรับปรุงแผนงานเพื่อส่งเสริมสุขภาพใจได้สอดคล้องกับความต้องการของพนักงาน
• แผนสุขภาวะครอบคลุม 4 มิติ โดยเฉพาะด้านจิตใจจะมีการดำเนินกิจกรรมที่ใช้เครื่องมือ Behavior Change Plan (BCP) ซึ่งเน้นให้พนักงานสะท้อนพฤติกรรมและเป้าหมายของตนเอง รวมถึงมีการประเมินผลสุขภาวะด้วยเครื่องมือมาตรฐาน Happinometer และโมเดล 3S เพื่อประเมินความผูกพัน ความสุข และแรงจูงใจเชิงจิตใจอย่างต่อเนื่อง

6. มีกระบวนการ ผลลัพธ์ และแนวทางการดำเนินงานที่ดี

• ใช้กระบวนการ PDCA และ MIO (Mindfulness in Organization) อย่างชัดเจน ซึ่งส่งเสริมการมีสติ ความเข้าใจตนเอง และการสื่อสารที่ดีในทีมงาน ส่งผลให้สุขภาพใจของพนักงานได้รับการดูแลทั้งเชิงระบบและเชิงจิตใจอย่างยั่งยืน นำไปสู่การเป็นต้นแบบขององค์กรสุขภาวะในระดับประเทศ
• การดำเนินงานต่อเนื่องโดยมีผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรรม กิจกรรมสุขภาพจิตมีการติดตามผลผ่าน Health Data Center และรายงานการมีส่วนร่วม รวมถึงการโหวตพนักงานต้นแบบที่สะท้อนคุณค่าทางจิตใจ เช่น ความมีน้ำใจ ความเสียสละ ซึ่งแสดงผลลัพธ์ที่จับต้องได้ เช่น การเพิ่มความผูกพัน ลดความเครียด และสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่อบอุ่นและมีคุณภาพชีวิตที่ดี
• มีกระบวนการติดตาม มีเครื่องมือ หรือระบบสนับสนุนการประเมินผล ใช้ระบบ Feedback ด้วย Google Form และศูนย์ข้อมูลสุขภาพ (Health Data Center) ที่พนักงานสามารถเข้าถึงข้อมูลของตนเองได้ ทำให้เกิดกระบวนการเรียนรู้และสะท้อนตนเอง ทั้งยังมีการสื่อสารผลการประเมินอย่างโปร่งใส สร้างบรรยากาศของความไว้วางใจและเปิดใจ ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของสุขภาพใจที่ยั่งยืน

7. วิเคราะห์ผลการประเมิน และนำไปใช้ต่อยอดเพื่อการพัฒนา นำผลการประเมินไปใช้ในการพัฒนากิจกรรมเพื่อสุขภาวะทางใจอย่างต่อเนื่อง เช่น การสร้างแรงจูงใจผ่านต้นแบบสุขภาพ การสื่อสารผลที่แสดงให้เห็นถึงคุณค่าและความสำคัญของพนักงาน การรับรางวัลองค์กรสุขภาวะระดับประเทศก็ช่วยยืนยันว่าแนวทางการพัฒนาด้านสุขภาพใจประสบความสำเร็จและสามารถขยายผลไปยังองค์กรอื่นได้

กิจกรรมส่งเสริมสุขภาวะด้านสุขภาพจิต

นำหลักการ MIO (Mindfulness in Organization) มาประยุกต์ใช้ในกระบวนการทำงานประจำวัน

กิจกรรม MIO การสร้างสมาธิให้เป็นวิถีในองค์กร ให้พนักงานออกแบบการสร้างวิถีสมาธิและสติในองค์กร จนกำหนดเป็นวิถีขององค์กร 5 ประการ ได้แก่

• มีสติในการพบกัน พบกันต้องมีการทักทายกัน
• มีสติเมื่อโกรธ เมื่อรู้สึกมีอารมณ์โกรธ ต้องรู้ลมหายใจก่อนพูด
• มีสติเมื่อเห็นต่าง เมื่อเห็นต่างกับเพื่อนๆ ต้องมีสติใคร่ครวญก่อนพูดออกไป
• มีสติในการพูดและฟัง ขณะพูดและฟังต้องมีสติรู้ลมหายใจ
• มีสติในการสื่อสาร เมื่อจะบอกความต้องการก็ต้องมีสติในการสื่อสาร

การออกแบบการประชุมด้วย MIO กำหนดกฎการประชุมที่ส่งเสริมการมีสติและการสื่อสารที่มีคุณภาพ มีการฝึกสมาธิสั้นๆ ก่อนเริ่มประชุมเพื่อให้ผู้เข้าร่วมมีจิตใจที่สงบและพร้อมรับฟัง รวมถึงการให้ Feedback แบบ SBI (Situation-Behavior-Impact) ที่ช่วยให้การสื่อสารเป็นไปอย่างสร้างสรรค์และมีประสิทธิภาพ เป็นการนำแนวคิดนี้มาใช้ช่วยสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ส่งเสริมสุขภาพจิตและการทำงานร่วมกันที่ดี

กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพด้านอื่นๆ

• กิจกรรมทางกาย เช่น กิจกรรม BMI Challenge กิจกรรมพิชิตพุง พิชิตโรค กิจกรรมคลายออฟฟิศซินโดรม โดยให้ความรู้และจัดท่าทางยืดเส้นยืดสายง่ายๆ สำหรับพนักงานที่ต้องนั่งทำงานเป็นเวลานาน และการแข่งขันกีฬาภายใน
• กิจกรรม “พุธเรียนรู้” การออกแบบกิจกรรมจากตัวพนักงานเอง ใช้เครื่องมือ BCP (Behavior Change Plan) ที่ให้พนักงานวางแผนการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของตนเอง โดยประกอบด้วย Stop (พฤติกรรมที่ต้องหยุด) Start (พฤติกรรมใหม่ที่ต้องเริ่มทำ) และ Continue (พฤติกรรมที่ดีที่ต้องทำต่อไป) พนักงานจะนำแผนนี้มาแบ่งปันกับเพื่อนร่วมงานทุกวันพุธในกิจกรรม “พุธเรียนรู้” มีการจัดคิวให้พนักงานได้มาแบ่งปันเล่าเรื่องราว BCP ของตนเองเพื่อสร้างการสนับสนุนและกำลังใจซึ่งกันและกัน

ผลลัพธ์และการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น

มิติด้านสุขภาพจิต

• สร้างสติและความสุขในชีวิตประจำวัน กิจกรรม MIO (Mindfulness In Organization) ที่นำหลักการ "สติ" มาใช้ในการทำงาน โดยเฉพาะในการประชุม ได้ช่วยลดความวุ่นวายทางความคิดและอารมณ์ ทำให้พนักงานมีสมาธิจดจ่อกับวาระการประชุมมากขึ้น ส่งผลให้การประชุมมีประสิทธิภาพและใช้เวลาน้อยลงจาก 3-4 ชั่วโมงเหลือเพียง 2 ชั่วโมง การฝึกสมาธิสั้นๆ ก่อนเริ่มงานยังช่วยให้พนักงานสามารถรับมือกับความเครียดได้ดีขึ้น
• สร้างความผูกพันและเป็นเจ้าของร่วม การเปิดโอกาสให้พนักงาน มีส่วนร่วมในการออกแบบและเลือกตั้งคณะทำงาน ทำให้รู้สึกเป็นส่วนหนึ่งและเป็นเจ้าของโครงการสุขภาวะอย่างแท้จริง ความรู้สึกนี้เป็นรากฐานสำคัญที่นำไปสู่ความผูกพัน (Employee Engagement) ต่อองค์กรที่แข็งแกร่งและยั่งยืน
• มีข้อมูลเชิงลึกที่แม่นยำ องค์กรใช้เครื่องมือประเมินผลอย่างเป็นระบบและครอบคลุม ทั้ง Happinometer 8 มิติ และโมเดล 3S (Say, Stay, Strive) ซึ่งช่วยให้องค์กรสามารถเข้าถึงข้อมูลเชิงลึกด้านความสุขและความผูกพันของพนักงานได้อย่างละเอียด ทำให้ทราบถึงสภาพจิตใจของพนักงานในมิติต่างๆ และสามารถนำข้อมูลไปใช้ในการออกแบบกิจกรรมหรือปรับปรุงนโยบายได้อย่างตรงจุด
• เกิดวัฒนธรรมการสื่อสารที่สร้างสรรค์ การนำหลักการฟังด้วยใจที่เปิดกว้าง ไม่ตัดสิน มาใช้ในการสื่อสาร ทำให้พนักงานกล้าที่จะแสดงความคิดเห็นที่แตกต่างกันมากขึ้น และมองว่า "ความเห็นต่างคือของขวัญ" สิ่งนี้ช่วยลดความขัดแย้งและสร้างความเชื่อมั่นให้พนักงานว่าเสียงของพวกเขามีความสำคัญและได้รับการรับฟัง

มิติสุขภาพกาย

• กิจกรรมงดสูบบุหรี่ มีคนสามารถเลิกบุหรี่ได้สำเร็จ 1 คน จากผู้เข้าร่วม 5 คน
• กิจกรรมพิชิตพุง พิชิตโรค มีผู้ผ่านเกณฑ์การลดน้ำหนักถึง 6 คนจากผู้เข้าร่วม 71 คน
• กิจกรรม BMI Challenge เปลี่ยนหุ่นพังเป็นหุ่นปังใน 3 เดือน มีผู้เข้าร่วมกิจกรรม 62 คน ผ่านตามเกณฑ์ 16 คน

มิติเศรษฐกิจ

• บริษัทสามารถลดค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพของพนักงานได้อย่างชัดเจน จากเดิมที่เคยมีค่าใช้จ่าย 70,000-80,000 บาทต่อเดือน ลดลงเหลือเพียง 40,000-50,000 บาทต่อเดือน ซึ่งเป็นการแสดงให้เห็นถึงความคุ้มค่าของการลงทุนด้านสุขภาพเชิงรุก

ปัจจัยความสำเร็จ

• ค่านิยมองค์กรที่ชัดเจน การมี "รักสุขภาพ" เป็น Core Value ทำให้เกิดวัฒนธรรมองค์กรที่แข็งแกร่ง
• การมีส่วนร่วมของพนักงาน พนักงานมีสิทธิเลือกตั้งคณะทำงานทำให้เกิดความรู้สึกเป็นเจ้าของ
• มีระบบฟังเสียง Feedback อย่างต่อเนื่อง สามารถแปลงข้อมูลเป็นแผนปฏิบัติที่เป็นรูปธรรมได้ทันที ระบบนี้ช่วยสร้างวัฒนธรรมการสื่อสารแบบเปิดและสร้างความเชื่อมั่นให้พนักงานรู้สึกว่าเสียงของพวกเขามีความสำคัญ
• การประเมินผลแบบบูรณาการ องค์กรใช้เครื่องมือที่หลากหลาย เช่น Happinometer แบบสำรวจ Say-Stay-Strive และ KPI เฉพาะโครงการ เพื่อวัดผลลัพธ์อย่างครอบคลุมทุกมิติ
• ใช้เทคโนโลยี Health Data Center เชื่อมโยงกับแผน HRD เพื่อปรับกิจกรรมให้ตรงกับเป้าหมายการพัฒนาบุคลากรรายบุคคล มีการสื่อสารผลผ่านระบบอย่างมีประสิทธิภาพ เหมาะกับกลุ่มเป้าหมายต่างๆ เน้นการเสนอแนวทางปรับปรุงที่นำไปปฏิบัติได้จริง

การขับเคลื่อนองค์กรสุขภาวะไม่ได้เป็นเพียงการจัดกิจกรรมเพื่อสุขภาพเท่านั้น แต่เป็นการสร้างการเปลี่ยนแปลงที่ลึกซึ้งในระดับจิตใจ ซึ่งส่งผลให้พนักงานมีสติมากขึ้น สุขภาพจิตดีขึ้น และพร้อมที่จะสร้างสรรค์ผลงานที่มีคุณค่าให้กับองค์กรต่อไป