การดำเนินงานเพื่อสร้างองค์กรสุขภาวะของ บริษัท วู้ดเวอร์ค จำกัด สาขายูไนเต็ด (สำนักงานใหญ่)

เริ่มต้นจากสถานการณ์ที่พบว่าพนักงานส่วนใหญ่มีปัญหาสุขภาพ โดยผลการตรวจสุขภาพประจำปี 2566 พบว่ามีพนักงานที่มีค่าดัชนีมวลกาย (BMI) เกินเกณฑ์ถึง 51.90% ซึ่งนำมาสู่การขับเคลื่อนโครงการเพื่อพิชิตกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) แนวคิดสำคัญที่ถูกนำมาใช้คือ การลด ละ เลิกเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพื่อเป็นหนึ่งในกิจกรรมหลักที่ช่วยป้องกันโรค ได้พัฒนาแนวทางนี้จนกลายเป็นต้นแบบองค์กรสุขภาวะด้านการส่งเสริมการลด ละ เลิกสุรา ผ่านกระบวนการที่เน้นการมีส่วนร่วมและสร้างความเป็นเจ้าของในตัวพนักงานอย่างแท้จริง โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมที่ยั่งยืน

กระบวนการดำเนินงานองค์กรสุขภาวะด้านการส่งเสริมลด ละ เลิก สุรา

1. การเริ่มต้นจากข้อมูลและสถานการณ์จริง กระบวนการเริ่มต้นจากการวิเคราะห์ผลการตรวจสุขภาพประจำปี 2566 ที่พบว่ามีพนักงานจำนวนมาก (51.90%) มีค่าดัชนีมวลกาย (BMI) เกินเกณฑ์ ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนของกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) ปัญหาด้านสุขภาพที่ชัดเจนนี้ได้กลายเป็นจุดตั้งต้นและเหตุผลหลักในการขับเคลื่อนโครงการ

2. การเปลี่ยนจากระบบคำสั่งจากบนลงล่างสู่การมีส่วนร่วม หัวใจสำคัญของกระบวนการ ไม่ได้ออกคำสั่งหรือข้อบังคับให้พนักงานเลิกดื่ม แต่ใช้วิธีการสร้างการมีส่วนร่วมจากพนักงาน

• การตั้งคณะทำงานจากภายใน คณะทำงานถูกจัดตั้งขึ้นโดยพนักงานและมีตัวแทนจากกลุ่มคนที่เคยประสบปัญหาโดยตรง ทำให้การออกแบบกิจกรรมมีความเข้าอกเข้าใจและตอบโจทย์ความต้องการของพนักงานอย่างแท้จริง

• สร้างความเป็นเจ้าของ (Sense of Ownership) พนักงานในคณะทำงานมีส่วนร่วมในการระดมทุนเพื่อจัดกิจกรรมด้วยตนเอง เช่น การขายพวงมาลัย ทำให้เกิดความผูกพันและความรู้สึกว่าโครงการนี้เป็นของพวกเขา ไม่ใช่ของบริษัท

3. การสร้างทางเลือกเชิงบวก แทนที่จะมุ่งเน้นแต่เพียงการห้าม นำเสนอทางเลือกใหม่ที่น่าสนใจและสร้างสรรค์

• กิจกรรมทางเลือกนอกเวลางาน มีการจัดตั้งชมรมกีฬาฟุตบอลและตะกร้อหลังเลิกงาน เพื่อให้พนักงานได้ใช้เวลาว่างหลังเลิกงานในกิจกรรมที่เป็นประโยชน์และสนุกสนาน แทนการไปดื่มสังสรรค์

• เชื่อมโยงกับกิจกรรมอื่นๆ กิจกรรมลด ละ เลิกสุราไม่ได้เป็นเพียงกิจกรรมโดดๆ แต่ถูกบูรณาการเข้ากับกิจกรรมสุขภาวะอื่นๆ เช่น การออกกำลังกายและกิจกรรมสำหรับครอบครัว ทำให้เกิดเป็นทางเลือกที่ครบวงจร

4. การสื่อสารที่เชื่อมโยงกับคุณค่าส่วนบุคคล สื่อสารให้พนักงานเห็นถึงผลประโยชน์ที่จับต้องได้จากการลดการดื่มสุรา ซึ่งส่งผลต่อชีวิตส่วนตัวของพนักงาน อาทิ

• สุขภาวะทางการเงิน (Happy Money) มีการเชื่อมโยงการลดค่าใช้จ่ายด้านสุราเข้ากับการออมเงินและการส่งเงินกลับให้ครอบครัว ทำให้พนักงานเห็นคุณค่าและแรงจูงใจในการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมอย่างชัดเจน

5. การประเมินผลและการสร้างแรงบันดาลใจ กระบวนการไม่ได้สิ้นสุดเพียงแค่การจัดกิจกรรม แต่ยังรวมถึงการติดตามผลและนำเสนอความสำเร็จ

• การติดตามผลลัพธ์ แม้ไม่ได้มีการประเมินเชิงปริมาณที่ซับซ้อนในระยะแรก แต่การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมและผลลัพธ์ที่จับต้องได้ เช่น การใช้เวลาว่างอย่างมีคุณภาพและสุขภาวะทางการเงินที่ดีขึ้นของพนักงาน กลายเป็นหลักฐานความสำเร็จที่แข็งแกร่ง

• การสร้างต้นแบบ การที่พนักงานที่เคยมีปัญหาได้เป็นผู้ริเริ่มและประสบความสำเร็จในการเปลี่ยนแปลง กลายเป็นต้นแบบให้กับเพื่อนร่วมงาน ทำให้เกิดการส่งต่อความรู้และแรงบันดาลใจอย่างต่อเนื่องภายในองค์กร

กิจกรรมด้านการลด ละ เลิก สุรา

• กิจกรรม “รณรงค์งดเหล้าเข้าพรรษา” แบบมีส่วนร่วม จัดขึ้นโดยไม่ใช้งบประมาณจากองค์กร แต่ให้คณะทำงานระดมทุนด้วยตนเอง เช่น การขายพวงมาลัยในงานบุญ ซึ่งนอกจากจะได้งบประมาณมาดำเนินการแล้วยังทำให้พนักงานรู้สึกเป็นเจ้าของกิจกรรมอย่างแท้จริง พร้อมทั้งมีการเชิญผู้เชี่ยวชาญจากโรงพยาบาล สำนักงานสาธารณสุข และ สสส. เข้ามาให้ความรู้ เสริมความน่าเชื่อถือ และกระตุ้นการตระหนักรู้ของพนักงานในเชิงสุขภาพมากกว่าการชี้ผิดหรือประณาม

• ขยายผลไปสู่การสร้าง “ทางเลือกเชิงบวก” แทนการดื่ม ไม่ได้หยุดแค่การรณรงค์งดเหล้า แต่ยังมีกิจกรรมทางเลือกหรือกิจกรรมผ่อนคลายอื่น ๆ เพื่อให้พนักงานมีพื้นที่และกิจกรรมที่ตอบโจทย์ความต้องการทางสังคมโดยไม่ต้องพึ่งสุรา เมื่อพนักงานรู้สึกว่าตนเองได้รับการดูแลและได้รับทางเลือกใหม่ๆ ที่เป็นประโยชน์ พฤติกรรมเสี่ยงจึงลดลงได้โดยไม่ต้องใช้กฎระเบียบบังคับ ไม่ว่าจะเป็นการตั้งชมรมกีฬา กิจกรรม "ขยับวันละนิดจิตแจ่มใส" กิจกรรม "ลดโรค ลดพุง" สำหรับพนักงานที่มีค่า BMI และความดันเกินเกณฑ์ การแข่งขันกีฬาภายใน และการบริจาคโลหิต รวมถึงการตรวจสุขภาพประจำปี หรือกิจกรรมด้านการบริโภคอาหาร "คนไทยไม่ทานหวาน" และ "ปลูกผักปลอดสารพิษ"

• การรณรงค์เรื่องการงดเหล้าเปิดประเด็นไปสู่การปรับพฤติกรรมอื่นๆ ที่ส่งผลต่อสุขภาพองค์รวม โดยเฉพาะเรื่องสุขภาวะทางการเงิน (Happy Money) ซึ่งมีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดื่มอย่างแยกไม่ออก หลายกรณีพบว่า พนักงานที่มีภาระหนี้สินหรือปัญหาทางการเงิน มักใช้การดื่มสุราเป็นทางออก บริษัทจึงนำแนวคิด Happy Money มาบูรณาการควบคู่ โดยเชื่อมโยงพฤติกรรมงดเหล้าเข้ากับการวางแผนการเงิน การออม และการลดรายจ่ายที่ไม่จำเป็น ซึ่งสามารถเห็นผลจริงในระดับบุคคล เช่น พนักงานที่เลิกดื่มแล้วสามารถส่งเงินกลับบ้านได้มากขึ้น หรือเริ่มต้นออมเงินได้อย่างเป็นระบบ มีการจัดกิจกรรม "ออมเงิน ออมทอง" และมีโครงการ “ออมดีมีเงินเก็บ” ซึ่งเชื่อมโยงกับการลดรายจ่ายที่ไม่จำเป็นจากการดื่มสุรามาเป็นเงินออม

ผลลัพธ์และการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น

• การขับเคลื่อนวัฒนธรรมองค์กรในลักษณะองค์รวม โดยเริ่มจากจุดเล็กๆ อย่างการงดเหล้า นำไปสู่พฤติกรรมสุขภาวะเชิงบวก ทั้งในมิติสุขภาพกาย สุขภาพจิต และสุขภาวะทางการเงิน ซึ่งล้วนส่งผลต่อคุณภาพชีวิตและประสิทธิภาพการทำงานในระยะยาว การดำเนินการดังกล่าวจึงไม่ใช่แค่กิจกรรมเชิงรณรงค์เท่านั้น แต่เป็นการปลูกฝังวัฒนธรรมองค์กรสุขภาวะที่ยั่งยืน โดยใช้หัวใจของการมีส่วนร่วม ความจริงใจของผู้บริหาร และการฟังเสียงของพนักงานเป็นตัวขับเคลื่อน

• ส่งผลให้พนักงานมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่เป็นรูปธรรม โดยมีพนักงานเข้าร่วมกิจกรรม/โครงการ จำนวน 32 คน สามารถเลิกดื่มแอลกอฮอล์ได้จำนวน 16 คน และมีพฤติกรรมลดการดื่มได้จำนวน 16 คน

ปัจจัยความสำเร็จ

1. การมีส่วนร่วมจากพนักงาน (Employee Engagement)

• เน้นการสร้างแรงจูงใจเชิงบวก แทนการใช้กฎระเบียบ บริษัทไม่ได้บังคับพนักงานด้วยกฎที่เข้มงวด แต่เน้นการสร้างทางเลือกเชิงบวก เช่น การตั้งชมรมกีฬาและการจัดกิจกรรมสร้างสรรค์ เพื่อดึงดูดพนักงานให้เข้าร่วมโดยสมัครใจ
• เปิดโอกาสให้พนักงานเป็นเจ้าของกิจกรรม ตัวอย่างที่ชัดเจนคือการให้คณะทำงานเป็นผู้ระดมทุนและจัดกิจกรรม "งดเหล้าเข้าพรรษา" เอง ทำให้พนักงานเกิดความรู้สึกเป็นเจ้าของและความภาคภูมิใจในสิ่งที่ทำ
• การฟังเสียงจากพนักงาน ผู้บริหารมีการเปลี่ยนแนวคิดจาก "ผู้ให้" เป็น "ผู้รับฟัง" และเปิดรับข้อเสนอแนะจากพนักงานอย่างแท้จริง ทำให้กิจกรรมที่เกิดขึ้นตอบโจทย์ความต้องการของคนทำงาน
• การเลือกผู้นำที่เข้าถึงและเข้าใจปัญหา การคัดเลือกตัวแทนจากผู้ที่เคยมีปัญหา เช่น ปัญหาทางการเงินจากการดื่มสุรา มาเป็นคณะทำงาน ทำให้เข้าใจปัญหาที่แท้จริงของเพื่อนร่วมงานและสามารถสื่อสารได้อย่างเข้าถึงและอ่อนไหว

2. การสร้างความเชื่อมโยงในทุกมิติของชีวิต (Holistic Approach)

• ไม่ได้จำกัดกิจกรรมอยู่แค่เรื่องสุขภาพกาย แต่เชื่อมโยงไปยังมิติอื่นๆ ในชีวิตของพนักงาน เช่น สุขภาพการเงิน (Happy Money) โดยชี้ให้เห็นว่าการลดการดื่มสุราช่วยให้พนักงานสามารถออมเงินและมีรายได้เหลือส่งให้ครอบครัวมากขึ้น
• มีการสร้างความผูกพันในครอบครัว (Happy Family) ผ่านกิจกรรมต่างๆ ที่เปิดโอกาสให้พนักงานใช้เวลาร่วมกับครอบครัว ซึ่งเป็นแรงจูงใจในการลดการดื่มสุราได้อีกทางหนึ่ง

3. การสื่อสารและสร้างความเข้าใจอย่างต่อเนื่อง (Consistent Communication and Awareness)

• มีการให้ข้อมูลและสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับปัญหาโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) และผลกระทบของการดื่มแอลกอฮอล์อย่างสม่ำเสมอ
• มีการใช้กิจกรรมที่สร้างสรรค์และน่าสนใจในการสื่อสาร เช่น กิจกรรม "งดเหล้าเข้าพรรษา" ที่กลายเป็นกิจกรรมหลักของบริษัท ทำให้เกิดการรับรู้และตระหนักรู้ในวงกว้าง

4. การสนับสนุนจากผู้บริหารระดับสูง (Top-down Support)

• แม้ว่ากิจกรรมส่วนใหญ่จะขับเคลื่อนจากพนักงาน แต่การสนับสนุนอย่างจริงจังจากผู้บริหารเป็นสิ่งสำคัญที่ทำให้โครงการดำเนินต่อไปได้อย่างราบรื่นและมีทิศทางที่ชัดเจน การที่ผู้บริหารเห็นความสำคัญของการสร้างองค์กรสุขภาวะเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้โครงการประสบความสำเร็จ

การสร้างการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมที่ยั่งยืนนั้นไม่ได้มาจากการบังคับใช้กฎระเบียบ แต่มาจากการปลูกฝังวัฒนธรรมองค์กรสุขภาวะที่ขับเคลื่อนด้วยการมีส่วนร่วม สร้างความเป็นเจ้าของ และความจริงใจของผู้บริหาร การเริ่มต้นจากจุดเล็กๆ อย่างการรณรงค์งดเหล้า สามารถนำไปสู่พฤติกรรมสุขภาวะเชิงบวกในมิติอื่นๆ ทั้งด้านกาย ใจ และเศรษฐกิจ ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพชีวิตและประสิทธิภาพการทำงานในระยะยาวของพนักงาน